Een te strak tongriempje, wat is dat?

Een te strak tongriempje kan zorgen voor verschillende problemen die effect hebben op voeden en ook op slaap. In deze blog wil ik daarover wat meer uitleg geven.

Wat is een te strak tongriempje?

Er is sprake van een te strak tongriempje wanneer het membraan dat de onderkant van de tong met de onderkant van de mond verbindt te strak is en het normale functioneren van de tong belemmert. Dit ontstaat door een incomplete tongweefsel degeneratie in het eerste trimester van de zwangerschap wanneer de tong zich ontwikkelt. Zowel genetische als omgevingsinvloeden kunnen hieraan ten grondslag liggen.

Hoe vaak komt dit voor?

Onderzoek toont aan dat ongeveer 11% van de baby’s te maken heeft met een te strak tongriempje. Deze conditie maakt effectief drinken aan borst of fles moeilijker. In de literatuur van rond 1700/1800 is zichtbaar dat tongriempjes destijds al werden gekliefd. Tot aan de tweede helft van de 20^e eeuw was dit een vrij gangbare procedure. Maar omdat in die tijd flesvoeden meer en meer de norm werd (en het negatieve effect van een te kort tongriempje op flesvoeden is minder groot dan op borstvoeden) kreeg het onderwerp minder aandacht. De rationale was immers, als borstvoeding niet lukt kan je overstappen op flesvoeding. Tegenwoordig, sinds de laatste decennia waarin het belang en de populariteit van borstvoeding weer toegenomen zijn, krijgt het onderwerp meer en meer aandacht.

Invloed op drinken

Om te begrijpen hoe een te strak tongriempje invloed kan hebben is het goed om eerst wat meer te vertellen over de rol van de tong bij het drinken:

Als een baby aanhapt aan de borst opent het de mond met een grote hap. De tong moet dan naar beneden en naar voren over de onderlip komen en een geultje maken om te borst te kunnen ‘scheppen’. Vervolgens zullen er peristaltische bewegingen gemaakt worden (de tong beweegt van voor naar achteren) en trekt de tepel zo ver naar binnen dat die tot de scheiding tussen het harde en zachte gedeelte van het gehemelte komt. Het puntje van de tong komt dan wat omhoog en de achterkant van de tong gaat omlaag om op die manier een vacuüm te creëren waardoor melk uit de borst wordt gezogen.

Als het tongriempje te strak is dan kan de tong geen echter geen goede peristaltische bewegingen maken (naar voor en naar achteren bewegen) waardoor het lastiger is om de melkstroom gaande te houden en te reguleren. De baby kan geen grote hap maken om goed aan te happen aan de borst, of maakt de grote hap wel maar kan dit niet volhouden voor de tijd van een volledige voeding. De baby kan de tong niet goed tegen het gehemelte plaatsen waardoor er geen goed vacuüm gecreëerd kan worden, wat wel belangrijk is voor een goede melkstroom.

Gevolgen van een te strak tongriempje

Zowel baby als moeder hebben last van een te strak tongriempje. Een te strak tongriempje geeft vooral problemen bij borstvoeding en in mindere mate bij flesvoeding maar kan daarbij desalniettemin ook voor problemen zorgen.

Baby kan last hebben van enkele of alle van de volgende zaken:

• De baby heeft maar beperkte mogelijkheid om de tong te bewegen, kan vaak de mond niet ver genoeg openen wat kan resulteren in bijtachtig gedrag.
• De baby kan erg onrustig zijn tijdens de voedingen en gefrustreerd en boos raken omdat hij niet goed kan drinken. Hij kan klakkende geluiden maken tijdens het drinken (dit wordt snap-back genoemd) en melk loopt vaak langs de mond.
• De baby heeft moeite om aan de borst te blijven en voedingen duren vaak erg lang of zijn erg frequent. De baby kan erg moe worden en in slaap vallen na een lange voeding waarbij niet echt efficiënt gedronken is. Zo kan de hele dag in beslag worden genomen met voeden.
• Overvoeding: de baby klokt grote hoeveelheden melk naar binnen zonder juiste controle omdat er geen goede transport van de voeding is.
• Ondervoeding: de baby drinkt niet efficiënt, doet lang over voedingen en krijgt veel voedingen waarbij voornamelijk de voormelk die waterig en rijk aan lactose is wordt gedronken. Het komt niet of beperkt toe aan de vettere achtermelk.
• Dit geeft vaak krampen en gasvorming: de grote hoeveelheid lactose kan niet voldoende door de lactase enzymen afgebroken en verteerd worden wat buikpijn en waterige groene ontlasting geeft.
• Krampen en gasvorming kunnen ook ontstaan doordat er veel lucht mee wordt gedronken; omdat er geen goed vacuüm is komt er tijdens het slikken lucht mee naar binnen of omdat er geen goede controle is over de melkstroom.
• Reflux-klachten zoals spugen na voedingen, teruglopende melk bij platliggen zijn veelvoorkomend, als gevolg van aerofagie (lucht die meegedronken wordt). Dit wordt Aerophagia Induced Reflux genoemd (AIR, Siegel, 2005)). In een retrospectieve studie werd zelfs duidelijk dat na het klieven van het tongriempje bij 52% van de reflux-baby’s met medicatie gestopt kon worden. Bij 19% was er verbetering maar was medicatie nog nodig en bij 28% was er geen effect.

Voor de moeder zijn er ook vervelende gevolgen: De tepels kunnen pijnlijk aanvoelen doordat de baby met het tandvlees rechtstreeks tegen de tepel aankomt en niet de tong als zacht kussentje ertussen heeft. De tepel kan een vreemde vorm aannemen en minder goed doorbloed zijn. Er kan borstontsteking optreden of er kunnen verstopte melkklieren ontstaan doordat de borst niet goed wordt leeggedronken en de melkproductie kan teruglopen. Ook kan het vele en lang voeden uitputting en onzekerheid bij de moeder brengen.

Implicaties voor slaap

Alle bovengenoemde zaken kunnen het slapen beïnvloeden. Baby’s kunnen in slaap vallen door het vermoeiende aspect van het lange drinken. Hierdoor wordt er af en aan tussen voedingen geslapen. Ook kan de meegedronken lucht voor veel fysiek ongemak zorgen, wat logischerwijs de slaap beïnvloedt. In slaap vallen kan beïnvloed worden door het hebben van honger na inefficiënte voedingen en als de baby slaapt en plat ligt kan spugen het slapen verstoren.

Er is een associatie tussen een onbehandeld strak tongriempje en het ontwikkelen van obstructieve slaap apneu op latere leeftijd (een slaapstoornis waarbij er ademhalingspauzes zijn tijdens de slaap). Er is geen bewijs dat een onbehandeld strak tongriempje dit op babyleeftijd kan veroorzaken.

Conclusie

Een strak tongriempje kan dus flinke last voor zowel de baby als moeder veroorzaken met ook invloed op slaap. Het is dus van belang dit in het diagnostisch proces mee te nemen en waar nodig te laten beoordelen door een deskundige op dit gebied zoals een gespecialiseerd lactatiekundige. Behandeling kan plaatsvinden door middel van klieven of laseren en kan een hoop babyleed voorkomen of oplossen.

Referenties:

Siegel,S.A. (2005) Aerophagia Induced Reflux in Breastfeeding Infants With Ankyloglossia and Shortened Maxillary Labial Frenula (Tongue and Lip Tie). International Journal of Clinical Pediatrics 5(1), 6-8.