Ik hoor vaak dat ouders/verzorgers zich zorgen maken over oververmoeidheid.

Dit zorgt er vaak voor dat er te strak wordt vastgehouden aan bepaalde schema’s en wakkertijden, uit angst voor oververmoeidheid.

Is dat wel terecht?

Overdiagnosticering

Oververmoeidheid wordt mijns inziens veel te snel als oorzaak voor slaap-uitdagingen genoemd.

Als een kind korte slaapjes doet, is hij oververmoeid. Als een kind vroeg wakker wordt in de ochtend: oververmoeid. Een kind dat geen slaapcycli aan elkaar koppelt, komt door oververmoeidheid, zo wordt snel geroepen.

Het probleem daarbij is dat er veel te veel nadruk wordt gelegd op die tijden. En de effecten van slaaptekort.

Kan het ook iets anders zijn?

Maar wat nou als het kind helemaal niet oververmoeid is?

Er zijn zoveel scenario’s denkbaar waarom een kind kort slaapt, vroeg waakt en niet doorslaapt.

Waaronder, en dat is een ernstig ondergesneeuwd stuk, dat het biologisch normaal is dat baby’s en jonge kinderen korte slaapjes doen, niet doorslapen en vroege vogels zijn!

Als daar nog bijkomt dat er te dwangmatig wordt geprobeerd om een kind meer te laten slapen dan zijn individuele slaapbehoefte, dan is het logisch dat er meer slaapfragmentatie is.

Hyper of…?

En nou hoor ik je denken, mijn kind is zo hyper als hij ‘te laat’ is voor zijn slaapje.

Ja, kan helemaal kloppen. Maar is dat oververmoeidheid?

Of is dat dysregulatie. Is dat een zenuwstelsel dat onvoldoende kan terugveren naar een arousalniveau dat binnen de ‘window of tolerance’ zit?

Er is geen bewijs dat incidenteel te laat gaan slapen zorgt voor oververmoeidheid.

Overigens is dat hypere ook een normaal circadiaans verschijnsel vlak voor het slapen gaan, en wordt wel de wake maintenance zone genoemd. Dat is geen oververmoeidheid.

Daarmee wil ik niet zeggen dat oververmoeidheid niet bestaat. Er zijn wel degelijk scenario’s waarin een kind oververmoeid kan zijn, maar dat zijn veel structurelere gevallen van slaapdeprivatie. Niet af en toe eens een slaapje overslaan of later naar bed gaan.

Het brein regelt zo’n incident heel goed en richt de slaaparchitectuur zodanig in dat het krijgt wat het nodig heeft.

Focus op regulatie

Maar wat doe je dan met dat hypere kind, hoor ik je vragen?

Het antwoord is niet om dan slaap af te dwingen.

Het antwoord zit hem in regulatie. Het is van belang dat een kind in een kalme staat is, een gereguleerd zenuwstelsel heeft. En dat ziet er overigens voor elk kind anders uit

Daarnaast is het veel belangrijker te kijken naar je kind in plaats van wakkertijden en schema’s.

Hoeveel slaap heeft jouw kind nodig?

Welke tijden zijn in dat licht realistisch om slaap aan te bieden?

Kortom, lees je kind in plaats van de boeken!