Wie kent het niet, een kind dat de hele dag lijkt te zeuren. Geen interesse heeft om te spelen, waarbij je niets goed kunt doen, waardoor je zelf ook geïrriteerd raakt en je samen in zo’n negatieve spiraal belandt. Met als gevolg korte lontjes en een vervelende sfeer. Waarom gebeurt dit en wat kan je daaraan doen?

Wat is zeuren?

Zeuren is een teken van disregulatie ofwel ontregeling. Blijkbaar is er iets wat niet werkt voor je kind, het loopt ergens tegenaan maar het lukt niet om dit te veranderen. Het is een teken dat je kind behoefte heeft aan jouw hulp en nabijheid om hier mee om te gaan. Het kind zoekt de verbinding. Het zeuren en huilen van een kind zijn manieren van het vocalisatiesysteem voor gehechtheid. Het speelt in op een auditieve gevoeligheid en dient het doel om de aandacht van de opvoeder te trekken (Chang & Thompson, 2010), hem af te leiden van waar hij mee bezig is, en een respons uit te lokken (de opvoeder dichtbij krijgen) (Chang & Thompson, 2011). Zeuren is dus zeer functioneel!

Waarom speelt mijn kind niet terwijl er zoveel speelgoed is?

Pas als de opvoeder de onderliggende frustratie samen met het kind heeft geadresseerd en de behoefte aan verbinding vervuld is kan het kind met een gevuld ‘liefdes-emmertje’ weer ‘op pad’. Is de connectie er niet, verwacht dan ook niet dat je kind lekker gaat spelen ‘omdat het zoveel speelgoed heeft’. Spel vindt plaats vanuit een staat van rust, en rust kan er pas zijn als de behoeften op het gebied van onder andere hechting zijn vervuld. Pas als de relationele honger (hechting, connectie, verbinding) is vervuld, én wat reserve heeft, komt er ruimte voor spel (Macnamara, 2016).

Wat doe je dan?

Je kind heeft dus je hulp nodig om datgene wat niet werkt op te lossen ofwel te accepteren. Je kunt je kind helpen door met hem te co-reguleren:

• Probeer op het niveau van je kind te komen (letterlijk op gelijke ooghoogte) en maak ruimte voor de emotie die je ziet.
• Benoem de emotie: Ik zie dat je heel boos bent/ ik hoor aan je stem dat je het moeilijk hebt.
• Vraag hoe je je kind kunt helpen. Oudere kinderen zullen het misschien kunnen verwoorden maar vaak lukt dat niet bij jongere kinderen aangezien hun logisch denken nog niet op dat niveau ontwikkeld is (en ook op de achtergrond raakt bij grote emoties). Maar de vraag zelf geeft aan dat je er voor je kind bent.
• Het kan zijn dat het kind behoefte heeft aan fysiek contact. Of juist niet. En het kan ook zijn dat de frustratie eruit komt in de vorm van tranen of juist agressie. Maak daar ruimte voor, opgekropte emoties zorgen niet voor verandering. Zorg bij agressie voor veiligheid voor het kind zelf, broertjes, zusjes en spullen. Je mag daar echt wel een fysieke grens stellen: Je mag boos zijn maar ik laat jou je zusje niet slaan, dus ik houd je handen tegen.
• Probeer agressie om te laten buigen naar verdriet. Als de tranen komen kan het lichaam zich ontdoen van stress en komt er weer lucht. Biochemisch onderzoek laat zien dat emotionele tranen meer stresshormoon bevatten dan bijvoorbeeld tranen die je krijgt als je een ui snijdt (Frey & Langseth, 1985).
• Maak tijd voor 1-op-1 quality time. Zonder afleiding. Laat merken dat je je onverdeelde aandacht hebt voor het kind.
• Let ook op je eigen gemoedstoestand. Niet alleen om jezelf te kalmeren maar ook omdat jouw emotie dat van het kind beïnvloedt, vooral als je zelf overwegend negatief bent in je emotionele expressie (Slatcher & Trentacosta, 2012).
• Probeer weg te blijven van het willen ‘oplossen’. Vaak stappen we in de valkuil om te veel te praten en te moeilijke vragen te stellen (Waarom ben je nou zo boos? Waarom ga je niet gewoon spelen? Waarom zeur je zo?). Bedenk je dat op momenten van emotionele disregulatie het voor een kind heel moeilijk is om op zo’n cognitief niveau te communiceren (als het dit überhaupt al kan). De bovenverdieping van het brein (logisch denken, plannen, probleemoplossing etc.) is nog niet (volledig) geïntegreerd met de benedenverdieping van het brein (de basisfuncties zoals ademhalen, dreigingsdetectie en -respons, emoties) (Siegel & Bryson, 2011). De emotie wint van het logisch denken.

Conclusie

Wees je dus bewust van de onderliggende oorzaken voor zeuren. Het helpt niet als je het kind negeert. Het helpt ook niet als je je kind belachelijk maakt (Je lijkt wel een baby..) of straft. Probeer je focus te leggen op wat je kind nodig heeft en de verbinding aan te gaan.