Baby’s en kinderen hebben rijke sensorische stimulatie nodig. Sterker nog, een gebrek aan voldoende sensorische stimulatie geeft het risico op ontwikkelings- en cognitieve achterstanden (Ardiel & Rankin,2010). Voor kleintjes is in ieder geval fysieke aanraking van groot belang, maar ook de andere zintuigen moeten voldoende worden gevoed voor optimale groei en ontwikkeling.

Wat is sensorische integratie?

Multisensorische integratie is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen Dionne-Dostie et al., 2015). Met multisensorische integratie wordt het proces bedoeld waarin de hersenen de informatie die binnenkomt via de zintuigen integreert, waardoor we een volledige weergave krijgen van de wereld om ons heen, die ons de mogelijkheid geeft om optimaal te reageren op die omgeving.  Veel cognitieve processen zijn dus afhankelijk van de integratie van multisensorische informatie. Juist in de periode waarin het brein zich sterk ontwikkelt, de baby- en kindertijd, is het daarom van belang voldoende blootgesteld te worden aan sensorische stimulatie.

Ontwikkeling van de hersenen

Tijdens de zwangerschap en na de geboorte worden miljarden neuronen (hersencellen) gevormd. Bij de geboorte is alleen de hersenstam al vrij goed ontwikkeld, die van belang is voor basisfuncties zoals reguleren van lichaamstemperatuur, hartslag, ademhaling, bloeddruk, spijsvertering, plassen, huilen, drinken, en het voelen van beweging en zwaartekracht. Gelijk na de geboorte gaan de hersenen verbindingen maken tussen die neuronen (synapsen genoemd). En deze synapsen zijn bedoeld om informatie over te brengen, een soort hersenweggetjes. Voldoende zintuiglijke stimulatie helpt om dergelijke sensorische paden in de hersenen te vormen.

Onderzoek toont aan dat baby’s zo’n 2-3 miljoen synapsen per seconde vormen. Hoe meer de synapsen gebruikt worden, hoe definitiever ze worden. Met andere woorden, niet gebruikte synapsen worden weggesnoeid (synaptic pruning).

Ontwikkeling van de zintuigen

 Het gaat om voelen, horen, zien, ruiken, proeven, maar ook proprioceptie (inzicht in waar je lichaamsdelen en je lichaam zich bevinden) en vestibulaire input (waarneming van beweging en evenwicht). Voldoende sensorische stimulatie voorkomt dus te veel synaptische pruning. Die stimulatie zal ook aangepast zijn aan de normale rijping van de zintuigen. De zintuigen van een baby zijn niet allemaal even ver ontwikkeld bij de geboorte. De tastzin ontwikkelt zich bijvoorbeeld eerder het gehoor en zicht. Evenals het vestibulair systeem. Een reden waarom baby’s goed reageren op tactiele informatie (aanraken, huid-op-huid contact) en beweging (dragen, wiegen). Baby’s van 4-6 weken oud ontvangen bijvoorbeeld meer tactiele stimulatie, gevolgd door proprioceptieve, auditieve, visuele en vestibulaire stimulatie (Day, 1982). Voor premature baby’s kan aanvullende sensorische stimulatie zoals zuigen (non-nutritive sucking) en tactiele stimulatie (kangoeroezorg met veel huid-op-huid contact) zorgen voor een grotere groei en ontwikkeling (Dodd, 2005; Uvnäs-Moberg et al., 1987).

De dagelijkse interactie met de primaire opvoeder(s) biedt dus belangrijke stimulatie, op het gebied van alle zintuigen. Zo blijken voeden en zuigen stimulerend te zijn (ref), maar ook spelen, verschonen en verzorgen zijn bronnen van stimulatie.

Wat kan je doen met je baby?

• Veel huid-op-huid contact
• Veel aanraking
• Voeden, laten zuigen (werkt regulerend)
• Veel naar buiten gaan in de natuur (dat is een hele rijke sensorische omgeving) en de baby laten luisteren naar de geluiden en kijken naar de vormen, kleuren, schaduwen, bewegingen van de natuur
• Zingen en muziek laten horen die geschikt is voor baby’s
• Laten kijken naar je eigen gezicht, naar objecten, kleuren
• Bied speelgoed aan dat verschilt in kleur, materiaal, vorm, evt. met geluid (zoals rammelaars)
• Samen spelen in/met water
• Laten proeven van verschillende voedingsmiddelen (voor de oudere baby’s).
• Spelen met texturen (voor oudere baby’s ) zoals een bak met rijst, zand, klei etc.
• Ruiken aan veilige voorwerpen

Conclusie

Laat je dus niet wijsmaken dat je je kind niet in slaap mag voeden, je je kind te veel verwent door frequent te voeden, dat je kind niet te veel aan je mag hangen of gedragen zou mogen worden. En laat je ook niet wijs maken dat je baby’s zo min mogelijk aan prikkels bloot moet stellen, omdat ze anders overprikkeld raken. Juist rijke sensorische stimulatie is van belang voor het ontwikkeld brein van je kind. Kijk goed naar wat je kindje jou vertelt, en zoek daarin de balans tussen voldoende stimulatie en voldoende rust.

Referenties:

Ardiel, E. L., & Rankin, C. H. (2010). The importance of touch in development.  Paediatrics & child health,  15(3), 153-156.

Day, S. (1982). Mother-infant activities as providers of sensory stimulation. The American Journal of Occupational Therapy, 36(9), 579-585.

Dionne-Dostie, E., Paquette, N., Lassonde, M., & Gallagher, A. (2015). Multisensory integration and child neurodevelopment. Brain sciences, 5(1), 32-57.

Dodd, V. L. (2005). Implications of kangaroo care for growth and development in preterm infants. Journal of Obstetric, Gynecologic, & Neonatal Nursing, 34(2), 218-232.

Uvnäs-Moberg, K., Widström, A. M., Marchini, G. & Winberg, J. (1987). Release of GI hormones in mother and infant by sensory stimulation. Acta Paediatr. Scand. 76:851-860.

Bron foto: Helena Lopes via Unsplash