De maan heeft al tijden mijn speciale interesse. Niet vanuit spiritueel of astrologisch oogpunt maar mijn interesse is astronomisch van aard. Ik heb vele uren besteed aan het bekijken van de maan, zowel door mijn telescoop als met het blote oog. Ik vind het leuk om de maan te fotograferen in al haar pracht (de foto bij deze blog is van mijn amateuristische hand). Logisch dus dat volle maan míjn slaap beïnvloedt, uit vrije keuze weliswaar. Maar hoe zit dat met de rest van de populatie, slaap je slechter bij volle maan?
Wat is volle maan?
Als het volle maan is dan staan de zon, aarde en maan op één lijn. De maan wordt volledig verlicht door de zon, bekeken vanaf de aarde. De maan geeft zelf geen licht maar weerkaatst het licht van de zon. Doordat de verlichte helft van de maan samenvalt met de helft die naar de aarde is gericht, is de maan vanaf de aarde te zien als een verlichte ronde bol. Ongeveer om de 29 dagen hebben we een volle maan.
Invloed van de maan op het leven op aarde
De maan heeft vele invloeden op de aarde en het leven op aarde. De atmosfeer is bijvoorbeeld helderder, en dit heeft op zijn beurt weer invloed op het leven en gedrag van de organismen op aarde. De meest bekende invloed die ik kort wil noemen is de invloed op het water op aarde. Door de aantrekkingskracht van de maan (en in mindere mate de zon) ontstaan er getijden, eb en vloed. De maan draait om de aarde door de zwaartekracht van de aarde, de aarde trekt de maan naar zich toe en houdt deze in een baan rondom de aarde. Maar ook de aarde ondervindt zwaartekracht van de maan, de maan ‘trekt’ dus ook aan de aarde. Daarom wordt ook het water op aarde door de maan naar zich toegetrokken. Hierdoor ontstaat op aarde het fenomeen van eb en vloed.
De invloed op slaap
Hoe zit het dan met slapen, slaap je slechter bij volle maan? Er zijn veel anekdotische verhalen die dit effect aangeven. In onze folklore komen zelfs mythologische figuren voor bij volle maan: mensen die veranderen in weerwolven als het volle maan is.
Slaap je slechter bij volle maan? Wat zegt de wetenschap?
Verschillende studies hebben de invloed van de maanstand op slaap onderzocht. Er zijn onderzoeken die wel en onderzoeken die geen effect aantoonden. Een overzicht:
- Bij een studie uit 2006 bij 31 personen (Röösli et al, 2006), die eigenlijk niet werd opgezet met het doel de invloed van de maan op slaap te meten, werd zichtbaar dat mensen zich meer moe voelden bij volle maan (dit was hun subjectieve beleving, aangegeven via zelfrapportage). Verder was er bij volle maan een (subjectief gemeten) kortere gemiddelde slaapduur dan bij nieuwe maan (6:41 uren versus 7:00 uren). Het betrof echter een studie met weinig participanten (31).
- Een onderzoek uit 2013 (Cajochen et al, 2013) liet zien dat tijdens volle maan:
– delta-activiteit tijdens NREM-slaap (wat een indicator is van diepe slaap) verminderde met 30%
– de tijd die nodig is om in slaap te vallen 5 minuten langer werd
– de totale slaapduur 20 minuten korter werd
– er een subjectieve beleving was van verminderde slaapkwaliteit
– melatonine-level was verminderd (het hormoon dat slaperig maakt).
Bij dit onderzoek werd gecontroleerd voor licht (dus het onderzoek werd in een donkere ruimte gedaan) en deelnemers waren niet op de hoogte van het doel van het onderzoek. Dit gaf dus aan dat als het volle maan is er zowel een objectief als een subjectief effect is op slaap. Echter, het was een studie met een kleine onderzoeksgroep, namelijk 33 personen.
- Een derde, recentere, studie (Haba-Rubio et al, 2015) vond geen verschil in slaapduur of slaapkwaliteit tijdens volle maan: Er was geen significant verschil tussen verschillende maanstanden wat betreft subjectieve slaapkwaliteit (dus hoe mensen zelf aangaven dat ze hadden geslapen) of objectieve slaapkwaliteit (gemeten met polysomnografie/EEG). Dus bij deze grote onderzoeksgroep (2125 personen) werd geen invloed gevonden van de maanfase op slaap.
- In tegenstelling tot de bevindingen dat volwassenen korter sliepen bij volle maan in de studies van Roosli en Cajochen toonde de studie van Sjödin et al. (2015) aan dat kinderen tussen de 8 en 11 jaar oud significant langer sliepen bij volle maan en tijdens volle maan minder fysiek actief waren. Maar ook hierbij is de vraag hoe klinisch relevant deze verschillen zijn.
- De Chaput et al. studie (2016) waarbij metingen bij een zeer grote groep kinderen (33710 metingen bij 5812 kinderen) werden bekeken, toonde een significant kortere slaapduur aan bij volle maan (5 minuten korter dan bij nieuwe maan). Ook dit minimale verschil is waarschijnlijk niet klinisch relevant. Deze bevinding komt wel overeen met de bevinding uit de Roosli en Cajochen studie bij volwassenen: namelijk een kortere slaapduur bij volle maan. Maar bij volwassenen ging het om 20-25 minuten kortere slaapduur en bij de kinderen in deze studie slechts om 5 minuten korter slapen, wat ook overeenkomt met de bevindingen van Haba-Rubio. In de laatste studie was het alleen geen statistisch significant verschil door de kleinere onderzoeksgroep.
Conclusie
Dus, vertel het me maar, heeft de maan nu wel of geen invloed op ons slapen?
Er is wetenschappelijke evidentie voor en tegen, en er is een verschil wanneer het gaat om volwassenen en kinderen als je de resultaten bekijkt. Maar bij elke studie is wel wat op te merken. Er zal dus meer onderzoek moeten komen om een meer gefundeerd antwoord te geven op deze vraag.
Wel blijft het natuurlijk zo dat bij volle maan de lucht helderder is, er is simpelweg meer licht. Mogelijk heeft dit invloed op onze slaapduur (lees mijn blog over de invloed van licht op slaap hier). Maar tegelijkertijd leven we in een maatschappij waarin we sowieso al ‘te’ veel licht hebben in de uren voor bedtijd, dus of de invloed van wat meer maanlicht betekenisvol is, is ook maar weer de vraag.
Er wordt soms gespeculeerd dat er een invloed is op ons mensen omdat we voor een groot deel uit water bestaan. Vrouwen bestaan voor zo’n 55% uit water, mannen voor 65% en zuigelingen zelfs voor 75%. En omdat de maan ook invloed heeft op het water op aarde (de getijden) wordt er soms gedacht dat dit ook de mens beïnvloedt. Maar, we weten dat de meren geen getijden hebben. De maan heeft dus geen invloed op dergelijke volumes water, laat staan op het volume binnen het menselijk lichaam.
Ik denk eerder dat, als er inderdaad een invloed is op ons slapen, het gaat om een nog niet goed gedefinieerd ‘circa-maanse’ klok in ons lichaam. We weten dat bepaalde zee-wormen zo’n klok hebben (Kaiser et al, 2011), waarbij lichaamsprocessen een ritme hebben van een volledige maancyclus. Nou wil ik ons niet vergelijken met zee-wormen, dus ik laat het erbij dat de toekomst het (volle maan-) licht er vast over zal laten schijnen. In de tussentijd houdt de maan mij wakker om haar te kunnen bewonderen door mijn telescoop.
Wat merk jij aan jouw slaappatroon of dat van je kinderen bij volle maan? Laat je reactie achter hieronder.
Wil je op de hoogte blijven van blogs en informatie rondom slapen, abonneer je dan op de nieuwsbrief hieronder!
Referenties:
Cajochen C, Altanay-Ekici S, Münch M, Frey S, Knoblauch V, Wirz-Justice A. Evidence that lunar cycle influences human sleep. Curr Biol (2013) 23:1485–8. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960982213007549
Chaput J-P, Weippert M, LeBlanc AG, Hjorth MF, Michaelsen KF, Katzmarzyk PT, Tremblay MS, Barreira TV, Broyles ST, Fogelholm M, Hu G, Kuriyan R, Kurpad A, Lambert EV, Maher C, Maia J, Matsudo V, Olds T, Onywera V, Sarmiento OL, Standage M, Tudor-Locke C, Zhao P and Sjödin AM. Are Children Like Werewolves? Full Moon and Its Association with Sleep and Activity Behaviors in an International Sample of Children. Front. Pediatr. (2016) 4(24). https://doi.org/10.3389/fped.2016.00024
Haba-Rubio J, Marques-Vidal P, Tobback N, Andries D, Preisig M, Kuehner C, et al. Bad sleep? Don’t blame the moon! A population based study. Sleep Med (2015) 16:1321–6. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1389945715008916?via%3Dihub
Röösli, M., Jüni, P., Braun-Fahrländer, C., Brinkhof, M.W.G., Low, N.,and Egger, M. (2006). Sleepless night, the moon is bright: longitudinal study of lunar phase and sleep. J. Sleep Res. 15, 149–153. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1365-2869.2006.00520.x
Sjödin A, Hjorth MF, Damsgaard CT, Ritz C, Astrup A, Michaelsen KF. Physical activity, sleep duration and metabolic health in children fluctuate with the lunar cycle: science behind the myth. Clin Obes (2015) 5:60–6. https://doi.org/10.1111/cob.12092
Kaiser, T.S., Neumann, D., and Heckel, D.G. (2011). Timing the tides: genetic control of diurnal and lunar emergence times is correlated in the marine midge Clunio marinus. BMC Genet. 12, 49. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3124415/
Wil je mij volgen?
Like en volg me op Facebook, Instagram en abonneer je op de nieuwsbrief. Geen spam, enkel de nieuwe blogs boordevol tips en informatie rondom slapen en opvoeding. En je ontvangt ook nog eens gratis de gids ‘Verander de slaap van je kind zonder slaaptraining’.
Is deze blog interessant voor iemand die je kent? Deel deze blog gerust met anderen. Zie de buttons voor delen onderaan de blog.
Heb jij een vroege vogel thuis?
Kijk eens bij de online cursus Vroeg Ochtend-Ontwaken van Slaap Zoet™. Leer je vroege vogel begrijpen. Krijg inzicht in welke processen het vroege ontwaken van je kind beïnvloeden en leer veranderingen aan te brengen om vroeg wakker worden te veranderen.
Meer weten over hechting?
Kijk eens bij de online cursus Hechting van Slaap Zoet™. Leer over de basisprincipes van hechting en gehechtheid, ontdek wat hechting te maken heeft met slaap en leer hoe gehechtheid zich ontwikkelt.
Over Consuela Hendriks
Consuela Hendriks is BIG-geregistreerd GZ-psycholoog, orthopedagoog en gecertificeerd slaapcoach. Ze is ruim 20 jaar werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg. Met haar jarenlange ervaring in haar praktijk voor psychologische en pedagogische hulpverlening, diagnostiek en 1e en 2e lijnsbehandeling voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen heeft zij veel gezinnen mogen ondersteunen bij ontwikkelings- en opvoedingsvraagstukken, waaronder slaapproblematiek. Haar expertise en ervaring ligt niet alleen op het gebied van zich 'normaal' ontwikkelende kinderen maar tevens op het gebied van kinderen met ontwikkelingsstoornissen.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.