Dr. Darcia Narvaez is Professor Emeritus in de Psychologie aan de University of Notre Dame en onderzoekt praktijken die het fysieke en psychologische welzijn van kinderen bevorderen. Met wat zij ‘the evolved nest’ noemt, verwijst ze naar gemeenschappelijke manieren om onze kinderen groot te brengen. Elk kind is ‘genesteld’ met moeder, familie, gemeenschap en de natuur als één naadloos geheel. Het nest van elk dier is gedurende miljoenen jaren van generatie op generatie doorgegeven en is geperfectioneerd om aan de behoeften van hun jongen te voldoen. ‘Nestedness’ is de manier waarop de evolutie ervoor zorgt dat iedereen gedijt. De mensheid heeft in de loop van de evolutie het juiste ondersteuningssysteem voor menselijke baby’s ontwikkeld: het geëvolueerde nest of de geëvolueerde ontwikkelingsniche.
The Evolved Nest
Kernpunten van Narvaez’ visie op het ‘Evolved Nest’:
- Voorzien in een ‘evolved nest’ heeft een positieve invloed op gehechtheid, geestelijke gezondheid en ethische betrokkenheid, en een gebrek eraan leidt tot dysregulatie.
- Maternale responsiviteit beïnvloedt veilige hechting en prosociaal gedrag.
- Het ervaren van positieve aanraking beïnvloedt genexpressie en sociale binding.
- Manipulatieve opvoedingsbenaderingen dragen bij aan maatschappelijke crises en een gebrek aan voorzien in een ‘evolved nest’ leidt tot kwaadaardige samenlevingen en kwaadaardige menselijke aard.
- Begrip van de impact van vroege ervaringen is cruciaal voor individueel en maatschappelijk welzijn.
Als je geïnteresseerd bent, kan je deze 10 minuten durende video bekijken over het evolved nest.
De nervus vagus
In de ‘Online Intensive’ bespreek ik uitgebreid hoe (zelf)regulatie werkt in relatie tot het autonome zenuwstelsel, dat bestaat uit het sympathische en het parasympatische zenuwstelsel. De nervus vagus, ook bekend als de tiende craniale zenuw of zwervende zenuw, is onderdeel van het parasympatische zenuwstelsel en werkt om het hart, de longen, de lever, het spijsverteringskanaal en het immuunsysteem te kalmeren. De nervus vagus speelt een grote rol bij het uiten en ervaren van emotionele toestanden. Het helpt onder andere om energie te besparen na blootstelling aan stress, door kalmerende en herstellende eigenschappen te verhogen in je lichaam. Daarnaast is de nervus vagus een essentieel neurologisch onderdeel van het sociale betrokkenheidssysteem dat aandacht, emotie, zelfregulatie, communicatie, sociaal gedrag en relationele gehechtheid regelt. In de ‘Online Intensive’ ga ik hier verder op in bij het bespreken van de polyvagaaltheorie. Het parasympatische systeem wordt gevormd door dynamische interacties in het vroege leven (Lomanowska et al., 2017), zoals geboorte-ervaring, directe stress en verantwoordelijkheid van de verzorger.
In een nieuw artikel (Tarsha & Narvaez, 2024) worden verschillende componenten van ‘the evolved nest’ beoordeeld in relatie tot cardiale vagale zenuwregulatie. Cardiale vagale regulatie is een capaciteit geassocieerd met het primaire adaptieve systeem, een fysiologische indicator van zelfregulatie en een signaal van gezonde ontwikkeling. Er werd gekeken naar het effect van borstvoeding, positieve aanraking, alloparents, responsieve zorg en vrij spel. Een aantal belangrijke bevindingen waren de volgende:
Borstvoeding
Onze voorouders gaven borstvoeding op verzoek voor 2-5 jaar of langer, met een gemiddelde leeftijd van stoppen met borstvoeding rond de leeftijd van 4 jaar (Hrdy, 2009). Een goed verloop van borstvoeding vereist dyadische coördinatie waarbij zowel het parasympatische zenuwstelsel van de moeder als de baby wordt geactiveerd. Het proces van het op de juiste manier drinken vereist de opeenvolgende integratie van zuigen, slikken en ademen. Tijdens het voeden van een pasgeborene wordt de nervus vagus gestimuleerd door een vagale reflex (ingestion-vagal reflex), die het sociale betrokkenheidssysteem activeert en betrokkenheid bij het gezicht van de moeder/verzorger faciliteert, hetgeen de baby parasympatische ervaringen van ontspanning biedt. Zo’n fysiologische regulatie kalmeert en zorgt voor homeostase (evenwicht) en houdt het kind in een groeitoestand. Porges en Lipsitt (1993) suggereren dat deze vagale reflex een belangrijk onderdeel is van het hechtingsproces tussen baby en verzorger en van groot belang is voor de ontwikkeling van de regulatie van de baby. Verschillende onderzoeken tonen inderdaad aan dat baby’s die borstvoeding krijgen een meer ontspannen vagale functie in rust hebben (vagale tonus) (Di Pietro et al., 1987).
Liefdevolle Aanraking
Alle sociale zoogdieren hebben liefdevolle aanraking nodig. Decennialang empirisch bewijs uit zowel dier- als mensstudies toont aan dat liefdevolle aanraking de basis vormt voor sensorische en cognitieve ontwikkeling. Het bevordert de groei van sociale en emotionele ontwikkeling, evenals neurologische, gedragsmatige en cognitieve ontwikkeling. De frequentie van liefdevolle aanraking door de moeder wordt ook in verband gebracht met de ontwikkeling van het sociale brein en bredere psychologische aspecten zoals lichaamsbewustzijn (Crucianelli et al., 2020; Reece et al., 2016). Dier- en mensonderzoek benadrukken het belang van maternale aanraking voor het bevorderen van een gezonde stressrespons, het ondersteunen van gezonde stressresponssystemen en het verminderen van internaliserende problemen.
Responsieve Zorg
Responsieve zorg betekent aldus Alan Schore (2019) het voldoen aan de behoeften van de baby of het kind, waardoor baby’s in een optimale staat van opwinding (arousal) blijven, namelijk niet gestrest en niet te weinig opgewonden. (Leer meer over Schore’s uiteenzetting van responsieve zorg en ‘rupture & repair’ in de ‘Online Intensive’). Hiervoor is affectieve afstemming en co-regulatie nodig tussen de moeder/verzorger en het kind. Moeders die responsieve zorg verlenen, ervaren een verhoogde cardiale vagale activering of zijn minder gestrest tijdens het zorgen voor hun baby’s. Verhoogde cardiale vagale activering verwijst naar een toestand van rust en sociale betrokkenheid, wat betekent dat deze moeders zich kalm en verbonden voelen tijdens de zorg.
Alloparents
‘Alloparents’ zijn individuen die niet de biologische ouders zijn, maar ook een belangrijke rol spelen in de zorg en opvoeding van kinderen, waardoor er een gedeelde responsieve zorg is voor de kinderen. Wanneer ouders worden omringd door een ondersteunende gemeenschap van alloparents, neemt hun kennis en verwachtingen over ouderschap toe en neemt hun stress rond het ouderschap af, waardoor er meer positieve in plaats van negatieve opvoedingsinteracties mogelijk zijn. Een ‘village to raise a child’ heeft daarmee een positief effect op de ontwikkeling van het kind.
Vrij Spel
Fysiek sociaal spel of zelfgestuurd vrij spel, dat ongestructureerd is en idealiter plaatsvindt in de natuur, bevordert de hersenontwikkeling op diverse manieren, waaronder emotieregulatie en veerkracht tegen stress. Daarnaast stimuleert dit type spel pro-sociaal gedrag. Vrij spel biedt kinderen de kans om emotionele en relationele flexibiliteit op te bouwen door zich aan te passen aan de acties van speelkameraadjes. Vrij spel speelt een significante rol in de vagale functie en daarmee in de algehele ontwikkeling van kinderen. Onderzoeksbevindingen suggereren dat spel niet alleen belangrijk is voor de cardiale vagale ontwikkeling van het kind, maar ook voor de taal- en communicatiepatronen tussen de moeder en het kind. Tijdens het spel tussen moeder/verzorger en kind is cardiale vagale tonus in verband gebracht met gecoreguleerde communicatie-interacties. Dit betekent dat de activiteit van de nervus vagus gerelateerd is aan de manier waarop moeder en kind op elkaar reageren en communiceren tijdens het spelen. Wanneer moeder en kind goed op elkaar afgestemde, wederzijdse communicatiepatronen vertonen, toont het kind een betere cardiale vagale regulatie (betere regulatie van de fysiologische stressrespons).
Conclusie
Verschillende onderzoeken en gegevens die in dit artikel zijn beoordeeld, wijzen erop dat het voorzien in een ‘evolved nest’ in de vroege levensfase van een kind niet alleen helpt bij de ondersteuning van hun fysieke gezondheid, maar ook de ontwikkeling van sociale vaardigheden en algemeen welzijn bevordert. Deze combinatie van fysieke en sociale gezondheid vormt de basis voor een positief en succesvol leven op de lange termijn.
Referenties:
Crucianelli, L., & Filippetti, M. L. (2020). Developmental perspectives on interpersonal affective touch. Topoi, 39(3), 575-586.
di Pietro, J. A., Larson, S. K., & Porges, S. W. (1987). Behavioral and heart rate pattern differences between breast-fed and bottle-fed neonates. Developmental Psychology, 23(4), 467.
Hrdy, S. B. (2009). Mothers and others. Harvard University Press.
Lomanowska, A. M., Boivin, M., Hertzman, C., & Fleming, A. S. (2017). Parenting begets parenting: A neurobiological perspective on early adversity and the transmission of parenting styles across generations. Neuroscience, 342, 120-139.
Narvaez, D. The Evolved Nest, Virtue and Vice.
Porges, S. W., & Lipsitt, L. P. (1993). Neonatal responsivity to gustatory stimulation: The gustatory-vagal hypothesis. Infant behavior & development.
Reece, C., Ebstein, R., Cheng, X., Ng, T., & Schirmer, A. (2016). Maternal touch predicts social orienting in young children. Cognitive Development, 39, 128-140.
Tarsha, M. S., & Narvaez, D. (2024). Humanity’s evolved nest and its relation to cardiac vagal regulation in the first years of life. Early Human Development, 106033.
Foto: Ian
Macharia via Unsplash
Wil je mij volgen?
Like en volg me op Facebook, Instagram en abonneer je op de nieuwsbrief. Geen spam, enkel de nieuwe blogs boordevol tips en informatie rondom slapen en opvoeding. En je ontvangt ook nog eens gratis de gids ‘Verander de slaap van je kind zonder slaaptraining’.
Is deze blog interessant voor iemand die je kent? Deel deze blog gerust met anderen. Zie de buttons voor delen onderaan de blog.
Online cursussen
Gidsen
-
Toevoegen aan winkelwagen
€ 14,95Oorspronkelijke prijs was: € 14,95.€ 9,50Huidige prijs is: € 9,50.

Over Consuela Hendriks
Consuela Hendriks is BIG-geregistreerd GZ-psycholoog, orthopedagoog en gecertificeerd slaapcoach. Ze is ruim 20 jaar werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg. Met haar jarenlange ervaring in haar praktijk voor psychologische en pedagogische hulpverlening, diagnostiek en 1e en 2e lijnsbehandeling voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen heeft zij veel gezinnen mogen ondersteunen bij ontwikkelings- en opvoedingsvraagstukken, waaronder slaapproblematiek. Haar expertise en ervaring ligt niet alleen op het gebied van zich 'normaal' ontwikkelende kinderen maar tevens op het gebied van kinderen met ontwikkelingsstoornissen.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.