Wat is huid-op-huid contact?

Met huid-op-huid contact wordt het fysieke huid-op-huid contact tussen kind en moeder (of vader) bedoeld. Bij pasgeborenen wordt bedoeld dat de baby naakt op de naakte huid (vaak de borst) van de moeder wordt gelegd. Maar waarom is huid-op-huid contact en nabijheid belangrijk?

Wat zijn de voordelen van huid-op-huid contact?

Er zijn vele voordelen van huid-op-huid contact, zowel voor de baby als voor de moeder én vader.

Voordelen voor de baby

• Sterk kalmerend en stress reducerend: Huid-op-huid contact zorgt ervoor dat er kalmerende hormonen worden aangemaakt die zorgen voor ontspanning, rust en troost .
• Stimuleert voeden: Door het huid-op-huid contact wordt de natuurlijke drang van de baby om te voeden gestimuleerd
• De baby wordt met de bacteriën van moeder gekoloniseerd, wat gunstig is voor de ontwikkeling van een gezond (oraal- en darm-) microbioom (Hendricks-Muñoz et al, 2015; Ferretti et al, 2018), wat weer gunstig is voor bijvoorbeeld het voorkomen van allergieën.
• Reguleert de hartslag, deze zal stabieler zijn bij huid-op-huid contact
• Temperatuurregulatie, huid-op-huid contact helpt om je baby warm te houden
• Regulatie van ademhaling, huid-op-huid contact werkt daarbij kalmerend en zorgt voor een stabielere ademhaling
• Zorgt voor een tevreden baby, door veel te knuffelen en huid-op-huid contact te hebben zal een baby sneller tevreden en rustig zijn.

Voordelen voor de moeder direct na de geboorte

• Reguleert ademhaling en hartslag
• Draagt bij aan de moeder-kind hechting, dit helpt bij het reduceren van angst bij moeder die gerelateerd is aan het krijgen van een baby en draagt bij aan de gezondheid van moeder (Nematbakhsh et al, 2007).
• Zorgt voor het vrijkomen van oxytocine, het hormoon dat borstvoeding en melkproductie stimuleert, de baarmoeder doet samentrekken na de bevalling en bijdraagt aan de moeder-kind hechting (Matthiesen et al, 2001)
• Verlicht pijn

Voordelen voor vaders die huid-op-huid contact hebben

• Goed voor de hechting tussen vader-kind
• Reguleert ademhaling en hartslag
• Kalmeert beiden
• Stimuleert baby om te voeden, ook al ligt het niet bij de moeder

Voordelen van nabijheid voor oudere kinderen

Het staat buiten kijf dat de nabijheid van huid-op-huid contact voor pasgeborenen veel positieve effecten heeft. Maar hoe zit dat met nabijheid bij oudere kinderen? Bij dreumesen en peuters word wel eens afgevraagd of veel vasthouden, oppakken of samen slapen de onafhankelijkheid van het kind niet in de weg staat of dat het kind daardoor verwend wordt. Niets is minder waar. Integendeel. Onderzoek (Keller & Goldbers, 2004) laat juist zien dat dreumesen en peuters die al vroeg samen met ouders sliepen, méér zelfredzaamheid lieten zien (bv m.b.t. aankleden) en méér sociale onafhankelijkheid lieten zien (bv zelf vriendjes maken) dan de controlegroep waarin kinderen alleen sliepen. Meer over samen slapen lees je hier.

Sensitief zijn en responsief zijn

Dit is ook logisch als je kijkt naar de hechtingstheorie zoals geformuleerd door John Bowlby en Mary Ainsworth. Een ouder die responsief en beschikbaar is voor een kind, geeft het kind een veilige basis, van waaruit het kind z’n omgeving veilig en met zelfvertrouwen kan exploreren. Hierdoor wordt een kind autonomer en onafhankelijker (Feist, 1999). Daar komt bij dat een veilige hechting sterk gecorreleerd is met sensitiviteit van de moeder (Bretherton, 1992). Baby’s van sensitieve moeders zijn vaker veilig gehecht dan baby’s van minder sensitieve moeders. Een sensitieve ouder is afgestemd op de baby en reageert adequaat en consistent op de seintjes en signalen van de baby.

Dus niet alleen voor pasgeborenen

De voordelen van huid-op-huid contact en nabijheid gelden dus niet alleen voor pasgeborenen. Ook oudere baby’s, kinderen en volwassenen profiteren van de positieve effecten:

• (Baby-)massage stimuleert afgifte van het ‘liefdeshormoon’ oxytocine en laat het hormoon adrenocorticotropin (ofwel corticotropine) afnemen, het hormoon dat de aanmaak van stresshormonen zoals cortisol stimuleert (Morhenn et al, 2012).
• Oxytocine afgifte dat gerelateerd is aan huid-op-huid contact zorgt dus voor het vormen van een band, en draagt bij aan het hechtingsproces.
• Een goede hechting helpt bij het afgestemd zijn op elkaar en het adequaat op elkaar kunnen reageren.
• Het reduceert stress en spanning: bij een baby kan het ‘geboortestress’ reduceren (Bystrova et al, 2003); bij moeders reduceert het postpartum depressieve symptomen en stress (Bigelow et al, 2012); bij oudere kinderen en volwassenen reduceert het stress (Fogaça et al, 2005) en draagt het bij aan de verbondenheid aan elkaar.

Wat is de link met slaap?

Je kunt je voorstellen dat stressreductie bijdraagt aan goed slapen. Slapen is immers lastig als er sprake is van spanning of stress. Om in te slaap te kunnen vallen dien je in een relaxte staat te zijn. Huid-op-huid contact helpt mee om in deze staat te geraken.

Als er een goede hechting is met de ouder, is het ook makkelijker voor een kind om de ouder los te laten tijdens de periode van slaap. Slaap blijft immers een scheiding, zelfs bij samen slapen is het een scheiding omdat je in een ander bewustzijnsniveau verkeert tijdens slaap.

Onderzoek toont aan dat het regelmatig masseren van een baby helpt om het circadiaans ritme, ofwel het waak-slaap ritme in te stellen (Ferber et al, 2002). Baby’s die regelmatig worden gemasseerd hebben een hoger melatonine-niveau, het hormoon dat slaperig maakt.

Conclusie

Huid-op-huid contact en nabijheid hebben vele voordelen voor zowel kind als ouder en dit beperkt zich niet tot de newborn fase.