Je baby slaapt al een poosje prima en ontwikkelt zich goed. Hij of zij kan zichzelf zo rond de 10 maanden (met flinke variatie!) misschien al optrekken en staan met steun. En opeens zie je dat je baby bij bedtijd of in de nacht begint te rommelen, en steeds in het ledikant gaat staan! Om vervolgens niet meer te gaan liggen en dus niet te slapen. Wat doe je als je baby steeds gaat staan in bed?

Ontwikkeling is progressie

Eerder schreef ik al een blog over breinprogressie, wat soms heel negatief gelabeld wordt als slaapregressie. Ik vind dat een vervelend woord, regressie. Als er sprake is van regressie ofwel terugval in vaardigheden of gedrag is dit vaak een teken dat er meer aan de hand is. Een regressie in de psychologie of medische wereld impliceert meestal iets ernstigers en fungeert dan ook als alarmbel. Maar wanneer we het over slaap hebben is het anders. Slaap ontwikkelt zich niet in een lineaire strakke opwaartse lijn. Het gaat in golfbewegingen. En wanneer een kind flinke ontwikkelingssprongen maakt, zie je vaak dat slaap weer even het onderspit delft. Ik zie dit niet als terugval of slaapregressie maar als teken van progressie van het brein. Een heel normaal en ontwikkelingsadequaat fenomeen, waarbij slaap tijdelijk ‘collateral dammage’ is.

Wat doe je eraan?

Dat wil niet zeggen dat zo’n fase niet lastig is. Het lukt je kleintje nog niet om terug te gaan zitten óf je baby vindt het nog zo leuk, nieuw en gaaf dat hij kan gaan staan, dat dit het liefste is wat hij doet. Om je kind hierbij te helpen zijn er twee aanvliegroutes, die beiden van belang zijn, namelijk hoe je er overdag en in de nacht mee omgaat.

Overdag oefenen

Overdag is het raadzaam om je baby te stimuleren om het gaan zitten/liggen vanuit staande positie beter onder de knie te krijgen. Daarbij is het belangrijk om het voor te doen, model te geven. Je baby heeft er niets aan als je hem of haar zelf weer terug op de billen zet of neerlegt. Probeer als je kind zich bijvoorbeeld in de box optrekt tot staan, de handjes van je kindje te begeleiden om zichzelf stapje voor stapje weer langs de spijlen naar beneden te laten zakken, en begeleid de beentjes daarbij naar zitten op de knietjes en vervolgens zitten op de billen. Het idee is dat je het niet voor je baby doet maar dat je baby zelf ervaart hoe de handelingen elkaar opvolgen.

Doe hetzelfde overdag met liggen, oefen het. Leg een kleed neer naast een bank of de box en laat je baby zich optrekken en begeleid hem met het weer gaan zitten en vervolgens liggen.

Dit kan je begeleiden met een verbale cue, je kunt dan steeds hetzelfde zinnetje zeggen wat je ook in de avond en nacht gaat gebruiken zoals ‘ga maar lekker liggen’.

Avond en nacht

Om te beginnen zal je eerst moeten evalueren of je baby op het juiste moment naar bed gaat. Een baby die niet moe is zal niet makkelijk in slaap vallen, een baby die te moe is evenmin (lees daarover meer hier). In de avond of nacht zijn er meerdere opties. Het zal o.a. afhangen van het temperament van je kind.

• Sommige baby’s gaan (herhaaldelijk) staan, zijn verder tevreden en vallen op een gegeven moment om, of zakken toch weer terug naar beneden en gaan slapen. Prima, niets aan doen.
• Sommige baby’s reageren prima op een seintje om te gaan liggen, zoals een klopje geven op het matras en daarbij je verbale seintje te geven dat je kind herkent van overdag: ‘ga maar lekker liggen’. Als je baby nog niet zelfstandig kan gaan liggen kan je hem begeleiden zoals eerder beschreven bij het oefenen overdag.
• Sommige kindjes zullen blijven opstaan. Meestal is dit een fase. De moeheid zal echt een keer intreden en je baby zal zeker een keer in slaap vallen; door om te vallen, in zitstand te zakken of zelfs staand in slaap te vallen. Dat is allemaal niet erg. Zolang je kind niet overstuur is mag hij gewoon slapen in die houding. Als je ziet dat hij slaapt kan je er voor kiezen om hem goed te leggen.
• Ook een kind dat de vaardigheid nog niet beheerst om weer te gaan liggen kan steeds blijven opstaan, en huilen of overstuur raken omdat hij simpelweg niet weet hoe weer te gaan liggen. In dit geval help je hem, of liever, begeleid je hem zoals eerder besproken.
• Kinderen die de vaardigheid om te gaan zitten en liggen wel beheersen kunnen dus ook prima zelf weer gaan liggen. Soms hebben ze echter toch nog even een reminder nodig dat dit de bedoeling is in bed. Dat kan door op het matras te kloppen en ze die verbale cue te geven. Je kind zelf neerleggen resulteert vaak in een machtsstrijd (tenzij je een easy going baby hebt die dit gewoon accepteert). Je kunt er ook nog voor kiezen om je instructie wat kracht bij te zetten door onopvallend onder aan de slaapzak te ‘trekken’. Op die manier leg je baby niet actief neer, maar stimuleer je hem om zelf te gaan liggen waarbij de ‘zwaartekracht’ meehelpt en hem naar beneden trekt. Of je dit 1 keer of 100 keer doet hangt echt af van hoe je baby reageert. Het ene kind maakt er een spelletje van, bij het andere kind valt echt dat kwartje nog niet dat er verwacht wordt dat het gaat liggen en is die herhaling gewoon nodig.

Zorg voor voldoende slaap

Let er op dat je kind aan voldoende slaap komt. Dergelijke ontwikkelingssprongen met bijbehorende slaapperikelen kunnen ervoor zorgen dat de slaaphoeveelheid afneemt of de slaap meer onderbroken wordt. Als dit effect heeft op het gedrag en humeur van je kind, bied dan desnoods tijdelijk een extra slaapje of een vroegere bedtijd aan, zodat je kind voldoende slaap krijgt aangeboden.

Conclusie

Vrijwel alle baby’s hebben een fase waarbij ze het staan niet alleen overdag maar ook in bed gaan oefenen. Hoe je daar mee om gaat is afhankelijk van meerdere factoren, waaronder het temperament van je baby, of je baby al zelf terug kan gaat zitten of niet en hoe je baby reageert op hulp. Onthoud in ieder geval dat het een fase is, die voortkomt uit iets positiefs, een ontwikkelingsmijlpaal van je kind.