klok

Zomertijd, de klok wordt verzet. Tips om je voor te bereiden!

Eindelijk weer richting de lente en mooi weer. In de nacht van 30 op 31 maart gaat de klok een uur vooruit. Dit betekent dat wanneer het ‘s ochtends 7.00 uur was, het nu 8.00 uur is. Voor ouders met vroege vogels geeft dit wellicht wat lucht, als je kleintje steeds om 5.00 uur wakker was, is dat nu 6.00 uur. Mooi, zou je denken, maar er zit een aantal haken en ogen aan dit verhaal. In deze blog geef ik je tips om je voor te bereiden en de overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen:

Voordelen of nadelen?

Als ouder mis je een uur slaap, het wordt zomaar weggesnoept van je nacht. En geloof het of niet, dit leidt tot een flinke toename van hartaanvallen en verkeersongevallen de dag nadat de klok wordt verzet (Walker, 2017). Vaak is wel een week nodig om van dit uurtje slaapverlies te herstellen. Voor baby’s is dat net zo. Je kind lijkt dan wel langer te slapen omdat de klok dat aangeeft, maar dat is natuurlijk niet zo. Het aantal slaapuren is niet hoger dan de nacht ervoor. Hoewel veel kinderen met hun dutjes wat kunnen compenseren blijft feit, dat ook in het ritme van je kind een uur wordt weggenomen. Dit kan ervoor zorgen dat als je het ritme aanhoudt wat voor je kind normaal gesproken werkt, er wat zaken moeilijker kunnen gaan met het ingaan van de zomertijd, zeker als je je er niet op voorbereidt en cold turkey over gaat en juist jouw kindje daar gevoelig voor is.

  • Het kan zijn dat je kind niet op de gebruikelijke tijd zijn dutje wil doen omdat de tijd dat je kind wakker is wat korter is geworden. Als je kind normaal om 9.00 uur een dutje deed maar nu om 8.00 uur wakker was in plaats van 7.00 uur, kan het dutje te snel zijn. Dit kan eruit zien als weerstand bij het gaan slapen, maar eigenlijk is je kind niet moe genoeg. Hetzelfde geldt voor bedtijd, als bedtijd normaal rond 19.00 uur was en je nu verwacht dat je kind, met een dag die een uur korter was, ook om 19.00 naar bed gaat (in de nieuwe tijd) dan kan het zijn dat je kind nog niet moe genoeg is.
  • Dat mooie bijkomende effect van die vroege vogel die nu in plaats van 5.00 uur om 6.00 uur wakker is, heeft ook een keerzijde. Als bedtijd eerst om 19.00 uur was, is deze nu ineens gevoelsmatig om 20.00 uur. Dit is voor veel kinderen een flink verschil. Des te meer reden om aan wat voorbereiding te doen.
  • Het kan ook zijn dat je kind geen honger heeft op de gebruikelijke tijd. Het was immers gewend om ‘later’ te eten. Pas dus ook tijden van maaltijden geleidelijk aan (zie later).
  • Er zijn (vooral jongere) kinderen waarbij het uur dat wordt weggenomen vooral bestaat uit slaaptijd in plaats van wakkere tijd, bij deze kinderen kan dysregulatie ontstaan.

Tips om je voor te bereiden!

Dus, voorbereiding op het moment dat de klok wordt verzet kan verstandig zijn. Er zijn verschillende manieren om de aanpassing naar de nieuwe tijd te maken:

Cold Turkey

Cold Turkey, oftewel gewoon gelijk dat hele uur aanpassen, zonder voorbereiding vooraf. Dit geeft het minste denkwerk, je past de dag nadat de klok is verzet alles gelijk aan het nieuwe ritme aan. Dit betekent in de praktijk vaak dat jonge kinderen later dan gebruikelijk wakker worden (een uur later dus), wat betekent dat je de tijden van de dutjes overdag zult moeten aanpassen. Te snel weer een slaapje aanbieden na het wakker worden kan immers zorgen voor weerstand, omdat je kind simpelweg nog niet moe genoeg is. Sommige slaapkopjes vinden dit echter geen probleem en passen zich gelijk aan maar veel kinderen zullen hier gevoelig op reageren. Voor hen is er nog een andere optie:

Geleidelijke aanpassing

Geleidelijke aanpassing, door de transitie naar de nieuwe tijd op te delen in bijvoorbeeld 6 dagen. Je kunt ervoor kiezen om 6 dagen vóórdat de klok wordt verzet te starten, of 3 dagen vóór en 3 dagen na, of ná het verzetten van de klok de aanpassing in te voeren. Waar je voor kiest is persoonlijk dus kies wat bij jou en je gezinssituatie past. Van te voren aanpassen kan praktisch zijn. Veel ouders hebben immers te maken met schooltijden/werktijden en vooruit denken geeft veel ouders rust en de minste verwarring. Aanpassing nadat de klok verzet is heeft ook voordelen, je kind gaat mee in het normale sociale ritme van de dag, wat aanpassing van bijvoorbeeld maaltijden weer makkelijker kan maken.

Hoe gaat dat in zijn werk?

Heel concreet uitgewerkt start je met het stappenplan op 25 maart. Stel dat je kind normaal gesproken om 19.30 uur naar bed gaat, dan ziet dit er als volgt uit:

25-3 → 19:20

26-3 → 19:10

27-3 → 19:00

28-3 → 18:50

29-3 → 18:40

30-3 → 18:30  en de klok wordt deze nacht verzet waardoor bedtijd op 31-3 weer om 19.30 valt.

Pas niet alleen slaaptijden aan!

Let er wel op dat je niet alleen bedtijd aanpast maar ook:

  • Waaktijd in de ochtend:

Doordat je kind in de voorbereidingsfase wat ‘eerder’ naar bed gaat in de avond kan het zijn dat hij/zij ook wat vroeger wakker wordt. Dat is prima, uiteindelijk heb je een uur speelruimte. Wil je echt graag het ritme van je kind bewaken (en wil je niet dat nachtslaap langer wordt met mogelijke gevolgen voor de slaapjes overdag) dan kan je ervoor kiezen om je kind, net zoals bij de geleidelijke methode, elke dag iets eerder wakker te maken. Op deze manier heeft je kind net zoveel slaap als anders in de nacht en kan je overdag met de slaapjes wat meer spelen.

De ochtend na het verzetten van de klok kan het zijn dat je kind ineens ‘uitslaapt’. Voor vroege vogels is dit wellicht wenselijk maar slaapt je kind al in een wenselijk ritme dan is het verstandig hem/haar op de gebruikelijke waaktijd wakker te maken. Volg je de geleidelijke voorbereidingsstrategie dan heb je hier waarschijnlijk niet mee te maken.

  • De tijden waarop je kind eet:

Geleidelijke of cold turkey aanpassing van het ritme heeft geen zin als je enkel de slaaptijden aanpast. Ook de tijden van de maaltijden wil je aanpassen, op eenzelfde manier als de slaaptijden. Hormonen die hongerig dan wel slaperig maken (zoals leptine, grehline, cholecystokinine, orexine en BDNF) zijn sterk op elkaar ingesteld, en organen hebben ook een eigen biologische klok, die opnieuw moet worden ingesteld.

  • Slaapjes overdag als die er nog zijn:

Doet je kind nog 1 of meerdere slaapjes overdag en slaapt je kind ook in een ritme (veel kinderen slapen niet op ‘ritmes’), pas dan ook die slaaptijden aan en vervroeg deze in een transitieschema net zoals de bedtijd.

  • De tijden van je bedtijdritueel:

Zorg ervoor dat ook je bedtijdroutine mee schuift (lees meer over het bedtijdritueel hier), zo ook de tijd vóór je routine waarop je wat meer rust instelt om de dag ‘af te bouwen’.

Overige tips

  • Zorgt de eerdere bedtijd ervoor dat er meer licht in de slaapkamer komt, probeer dan of verduisterende gordijnen (of black-out blinds) helpen, zodat het donker genoeg is. Dit helpt overigens ook mee in de zomer, als het ‘s avonds langer licht is en ‘s ochtends vroeger licht is.
  • Zorg voor genoeg slaap overdag, dit voorkomt dat het gemiste uur in de nacht al te veel invloed heeft.
  • Ga je voor de cold turkey methode, zorg dan voor genoeg (of extra) beweging overdag, zodat je kind moe genoeg is om (een uur vroeger) naar bed te gaan. Lees daarover meer hier. Let er ook op dat je het bedtijdritueel op tijd start, dit bereidt je kind voor op slapen.

Blijf altijd goed op de slaapsignalen van je kind letten en de tijd die hij/zij wakker kan zijn (dat is heel individueel en varieert per kind), en pas desnoods de intervallen aan. Als je merkt dat je kind met die vervroegde 10 minuten een stuk lastiger in slaap valt kan het zijn dat de stap nog steeds te groot is en kan je kiezen voor een nog wat langzamere aanpassing. Bij andere kinderen kan je weer prima met kwartiertjes schuiven en juist grotere stappen nemen.

Eenmaal in de zomertijd is niet alles gelijk koek en ei. Je hebt de slaaptijden, eettijden en activiteit-tijden dan wel aangepast aan de nieuwe tijd maar het lichaam doet er echt wel even over om zijn biologische klok aan te passen. Ga ’s ochtends vroeg naar buiten met je kind, bij voorkeur zodra het licht is, en pak zoveel mogelijk zon/daglicht. Dit helpt mee om het circadiaan ritme in te stellen. 

Referenties:

Walker, M. (2017). Why we sleep: Unlocking the power of sleep and dreams. Simon and Schuster

Revisies: 2019, 2020, 2021, 2022, 2023, 2024

Wil je mij volgen?

Like en volg me op Facebook, Instagram en abonneer je op de nieuwsbrief. Geen spam, enkel de nieuwe blogs boordevol tips en informatie rondom slapen en opvoeding. En je ontvangt ook nog eens gratis de gids  ‘Verander de slaap van je kind zonder slaaptraining’.

Is deze blog interessant voor iemand die je kent? Deel deze blog gerust met anderen. Zie de buttons voor delen onderaan de blog.

Consuela Hendriks thumbnail

Over Consuela Hendriks

Consuela Hendriks is BIG-geregistreerd GZ-psycholoog, orthopedagoog en gecertificeerd slaapcoach. Ze is ruim 20 jaar werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg. Met haar jarenlange ervaring in haar praktijk voor psychologische en pedagogische hulpverlening, diagnostiek en 1e en 2e lijnsbehandeling voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen heeft zij veel gezinnen mogen ondersteunen bij ontwikkelings- en opvoedingsvraagstukken, waaronder slaapproblematiek. Haar expertise en ervaring ligt niet alleen op het gebied van zich 'normaal' ontwikkelende kinderen maar tevens op het gebied van kinderen met ontwikkelingsstoornissen.

Delen:
Scroll naar boven