Zorgt flesvoeding of rijstebloem voor beter slapen?

Als je kleintje nog niet doorslaapt zal je vaak ongevraagd advies krijgen over wat je daaraan kunt doen.

‘Geef je baby een avondpapje’

‘Voeg eens wat rijstebloem of granen toe aan de fles’

‘Stap over van borstvoeding naar kunstvoeding’

Allemaal goedbedoelde adviezen en laten we eerlijk zijn, wie probeert het nou niet uit als je snakt naar wat meer uurtjes nachtrust. Maar wat is nou eigenlijk het wetenschappelijke bewijs dat deze adviezen zouden werken? Is er wel bewijs? Zorgt flesvoeding of toevoeging van rijstebloem voor beter slapen of doorslapen?

Wat is biologisch gezien normaal?

Meer dan 80% van de baby’s tussen de 6 en 18 maanden oud wordt 1-3x per nacht wakker voor een nachtvoeding (Hysing et al, 2014). Dus in tegenstelling tot wat veel mensen denken is nachtwaken echt niet zo heel gek. Helaas wordt in de media vaak een erg rooskleurig beeld geschetst waaraan menig ouder zich gaat spiegelen en daardoor in onzekerheid schiet.

Waarom geloven veel ouders geloven dat een flesje (kunstvoeding of pap) kan werken?

Kunstvoeding bevat meer voedingswaarde.

Dit is niet waar. Kunstvoeding is gemodificeerde koemelk, zodanig bewerkt dat het dezelfde hoeveelheid vet, eiwitten, koolhydraten en vitamines bevat als moedermelk. Wat kunstvoeding niet kan imiteren is de toegevoegde ingrediënten in moedermelk (Victoria et al, 2016).

Kunstvoeding is zwaarder.

Wat mensen daarmee vaak bedoelen is dat kunstvoeding zwaarder op de maag ligt, omdat het moeilijker verteerbaar is. De reden dat deze aanname maar blijft bestaan is dat kunstvoeding vroeger meer van het koemelkeiwit caseïne bevatte dan tegenwoordig, wat inderdaad moeilijker verteerbaar is. Maar dit is nu niet meer het geval. Het zit nog wel meer in de kunstvoeding-typen voor ‘hongerige baby’s’ en in fase 2 melk. Deze typen voeding worden overigens niet aanbevolen door de WHO (de wereld gezondheids organisatie).

Dus, beïnvloedt een extra flesje slaap?

Vooral ervaringen van ouders geven aan dat dit zo is, maar dus niet volgens de wetenschap. Er is aardig wat wetenschappelijke evidentie dat niet de melk het slapen beïnvloedt maar hoe ouders ermee omgaan (Sievers et al, 2002; Pinilla et al, 1993; Cook et al, 2012). En daarmee wordt bedoeld dat het niet gaat om het type melk dat wordt gegeven maar meer om zaken als keuze voor borstvoeding of flesvoeding; hoe de fles wordt gegeven en met welk volume. Ik leg het wat uitgebreider uit:

Borstgevoede baby’s:

Het is onmogelijk een borstgevoede baby te overvoeden (tenzij moeder overproductie heeft of er een medisch probleem is). Daarom kan er gevoed worden als het kind hongersignalen geeft, zonder zorgen te hebben over of het te veel is. Het maakt daarbij dus ook niet uit of de voeding oorspronkelijk vanuit honger kwam of vanuit een behoefte aan huid-op-huid contact of troost. Bijkomend weetje is dat een baby’s ongeveer hetzelfde volume blijft drinken tussen de 1 en 6 maanden, het volume neemt niet meer toe na 4-6 weken.

Wat er echter vaak gebeurt, is dat vanwege het feit dat een voeding een baby slaperig maakt, dit door de ouder wordt gebruikt en soms een slaaptrigger wordt. Men denkt dan ook vaak dat het stoppen van een voedings-slaapassociatie het nachtwaken zal stoppen, maar dit is vaak niet het geval omdat niet al die voedingen vanuit honger kwamen. Baby’s die vaak wakker worden ‘s nachts zullen niet meer gaan slapen door ze meer te voeden, omdat niet al dat wakker worden vanuit honger komt. Als dat wel zo zou zijn, bv als melkproductie van moeder laag is, dan zou een extra fles wel kunnen helpen. Maar dit is meestal niet het geval. Moeders die hun baby in de eerste weken succesvol hebben gevoed met voldoende groei hoeven zich in principe geen zorgen te maken over een lagere melkproductie.

Flesgevoede baby’s:

Ouders van flesgevoede baby’s passen vaak andere strategieën toe om hun kind in slaap te krijgen als er vaak gewaakt wordt in de nacht. Er wordt minder vaak in slaap gevoed, nadat baby al gevoed is of nadat de baby een volledige hoeveelheid melk door de dag heen heeft gehad. Daardoor is er een minder sterke voedings-slaap associatie. Dat wil niet zeggen dat flesgevoede baby’s geen slaapproblemen hebben. Ook deze baby’s zijn soms gewend aan het in slaap vallen op een fles, maar vaak zijn er ook andere slaapassociaties zoals speentjes, wiegen of sussen.

En ander aspect van een extra flesje geven is het feit dat iemand anders dan de moeder het flesje kan geven, of dit nou moedermelk of kunstvoeding is. Moeders rapporteren daarom dat er beter wordt geslapen, vanwege toegenomen rust bij de moeder zelf en niet vanwege feitelijke langere slaap van de baby (Zhang, 2015).

Toedieningsvorm van de melk en volume

Borstgevoede baby’s reguleren zelf hun melkstroom terwijl dit niet het geval is bij baby’s die flesvoeding krijgen. Onderzoek laat zien dat als baby’s een flesje krijgen, ze meer drinken dan baby’s die aan de borst drinken, ongeacht of het moedermelk of kunstvoeding is (Li et al, 2010). Dit geeft dus meer risico op overvoeding. Baby’s die flesvoeding krijgen drinken zowel meer per voeding als in totaal per etmaal dan kinderen die aan de borst drinken. Om deze reden kan het zijn dat een baby na een flesvoeding erg vol zit, en daardoor slaperig wordt. Dus niet zozeer het type voeding zorgt daarvoor maar de manier van toediening (fles, waarbij het lastiger is om volume te reguleren door baby zelf) en het volume (te veel).

Samengevat

Uit goed opgezette onderzoeksstudies, die controleren voor alle eerdergenoemde variabelen, blijkt dat baby’s die kunstvoeding krijgen niet langer slapen of met minder onderbrekingen slapen dan kinderen die aan de borst drinken (Montgomery- Downs et al, 2010; Doan et l, 2007; Kendall-Tackett et al, 2010). 

Er werd geen verschil gevonden in nachtwaken of de behoefte tot nachtvoedingen. 

Moeders die borstvoeden slapen meer blijkt tevens uit onderzoek (Montgomery- Downs et al, 2010; Doan et l, 2007; Middlemiss and Kendall-Tackett et al, 2010; Kendall-Tackett et al, 2010). 

Moeders die aan bedsharing en borstvoeding doen (breast-sleeping) hebben daarnaast een betere slaapkwaliteit én slapen meer (Quillin and Glenn, 2004).

Conclusie

Dus: Zorgt flesvoeding voor langer slapen?

Nee.

Zorgt toevoeging van rijstebloem of granen voor langer slapen?

Nee.

Het is dus vooral ‘overvoeding’ dat slaperig maakt en de vraag is of overvoeden wel zo wenselijk is vanwege het risico op obesitas en gezondheidsproblemen in het latere leven.

Bovendien heeft onderzoek bij de wat oudere kindjes aangetoond dat meer eten geven (vaste voeding) het aantal keer dat een kind in de nacht wakker wordt niet zal verminderen (Brown and Rowan, 2016).